De robot als uitvinder. Sciencefiction of realiteit?

De moderne robot ontstond midden jaren ‘50 van de vorige eeuw, toen men door de toenemende vraag aan consumentenproducten behoefte kreeg aan machines die taken van mensen konden overnemen. Eerst waren dat vooral voorgepro­grammeerde robotarmen, maar al snel ontstonden de eerste mobiele robots die zich onafhankelijk konden bewegen en ‘na konden denken’. In 1968 ontwikkelde Stanford University de robot ‘Shakey’. Uitgerust met sensoren en gemotoriseerde wielen, kon Shakey onder andere de vorm van objecten herkennen en die objecten verplaatsen. De ideeën van Rodney Brooks en Andrea Stein van het Massachusetts Institute of Technology over robots die zich gedragen als mensen en die met mensen kunnen omgaan, stuitten begin jaren ’90 van de vorige eeuw nog op veel weerstand, maar vinden al snel navolging. Op universiteiten in de Verenigde Staten en Europa wordt sindsdien hard gewerkt aan humanoïde robots, bijvoorbeeld voor gebruik in de zorg of in de beveiliging. En ook in Japan is de ontwikkeling van humanoïde robots in volle gang.

Robots zijn allang niet meer alleen bedienden die voor ons zwoegen en saai werk verrichten. Ze zijn in staat tot creatief denken. Illustratief hiervoor is de uitvinding in 2019: een (frisdrank)blikje dat niet een ronde maar een ‘fractale’ vorm kreeg. Daardoor kunnen robotarmen gemakkelijker meerdere blikjes oppakken. Dit blik werd niet uitgevonden door een mens, maar door DABUS, een computersysteem ­dat werkt op basis van kunstmatige intelligentie. Dr. Stephen Thaler, de maker van DABUS, diende verschillende octrooi­aanvragen in, waarbij hij DABUS als uitvinder opgaf. In Europa en het Verenigd Koninkrijk ving Thaler bot, maar het Zuid-Afrikaanse patentbureau wees zijn aanvraag toe. Nadat Thalers aanvraag door het Australische patentbureau niet in behandeling was genomen, oordeelde het Federal Court of Australia dat, hoewel een octrooi nooit door een kunstmatige intelligentie kan worden aan­gevraagd of verkregen, een kunstmatige intelligentie wel uitvinder kan zijn. En hoewel het Virginia Eastern District Court Thalers beroep tegen de afwijzing van zijn octrooiaanvraag in de Verenigde Staten verwierp, oordeelde dat gerecht ook dat niet uit te sluiten valt dat kunstmatige intelligentie ooit zo ver ontwikkeld zal zijn dat het wel onder de definitie van uitvinder­schap valt. Ook voor ons genoeg stof tot nadenken dus.

Wordt de robot de uitvinder van de toekomst? Moet binnenkort de octrooiwet op de schop? De tijd zal het leren.